“The Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations” veya genel kabul gören kısa adıyla “Büyük Sergi” (The Great Exhibition), Londra’daki ünlü Hyde Park‘ta özel olarak inşa edilen Kristal Saray’da (Crystal Palace) açık kaldığı 1 Mayıs 1851 – 11 Ekim 1851 tarihleri arasında Altı milyondan fazla ziyaretçiyi ağırlayan dünyanın ilk uluslararası fuarıdır.
Endüstri Devrimi 100 yıl önce Britanya topraklarında başlamıştı ve bu ülkenin endüstri lideri olarak rolünü açıklığa kavuşturmak ve Britanya’nın ne kadar ileri düzeyde üretim yapabildiğini tüm dünyanın gözleri önüne sermek için iyi bir fırsat olacaktı.
Sergi binasının tasarımı için uluslararası bir yarışma düzenledi, yaklaşık 250 tasarımcı başvuruda bulundu. Binanın tasarımı, endüstriyel üretim ve teknolojide insanlığın ne kadar ilerlediğini göstermeliydi; ancak, binanın inşa edileceği Hyde Park‘ın korunması konusunda halkın kaygılarını da dikkate almak gerekiyordu.
Bahçıvan ve aynı zamanda bir mimar olan Joseph Paxton, sergi binası için önerdiği tasarımı ile dikkatleri çekmeyi başarmıştı. Nitekim Paxton‘ın fikri bir devrim niteliği taşıyordu. Bu tasarıma göre, öncelikle hiçbir ağacın kesilmesi veya parktaki bitkilere zarar gelmesi söz konusu değildi.
Öte yandan inşa edilecek yapı yalnız dökme demir ve dökme cam levha olarak tasarlanmıştı. Dökme cam levha henüz birkaç yıl önce geliştirilmiş yeni bir teknolojiyle elde ediliyordu. Büyük Sergi, Kraliçe Victoria‘nın yapmış olduğu bir konuşmayla ziyaretçilere açıldı.
İlk günün biletleri açılışın çok öncesinden tükenmişti. Büyük Sergi o güne dek toplumun hangi kesiminden olursa olsun herkesi büyüleyecek kadar görkemli ve zengindi. Kristal Saray‘ın batı kanadı Britanya ile kolonileri ve bağlı topraklarından gelen katılımcıların sergilediği ürünlere ayrılmıştı.
Yabancı ülkelerden gelen katılımcılar ise sergi alanının doğu kanadında kendilerine ayrılan yerlerde ürünlerini sergiliyordu. Amerika’dan, Çin’e, Osmanlı’dan İsveç‘e yaklaşık 15.000 katılımcı tarafından sergilenen 100.000‘i aşkın endüstriyel ürün ve eser ziyaretçileri büyülemekte, onları sergiyi gezdikleri süre boyunca adeta dünyanın birbirinden farklı köşelerine götürmekteydi.
Osmanlı topraklarından getirilen ürünlere ayrılan bölümde, beklendiği üzere özellikle halı ve kilimlere ev sahipliği yapıyordu. Kaplan derisi ve ipek gibi doğal malzemeli ürünler ile birlikte abanoz ağacından üretilmiş sedef kakmalı tahta kaşıklar arka taraflarda görülebiliyordu. Gemi modelleri, nargile ve tütün örnekleri, ziller bu bölümde sergilenen en iyi ürünlerdi.
Fuardan elde edilen gelirler yine bilim ve sanata yatırım yapmak üzere değerlendirildi ve Londra’nın South Kensington bölgesinde Victoria ve Albert Müzesi, Bilim Müzesi ve Doğa Bilimleri Müzesi kuruldu. Büyük Sergi, günümüzde artık kısaca “Expo” olarak anılan Dünya Fuarı serisinin ilk organizasyonuydu.
Büyük Sergi’nin ardından Hyde Park‘ta bulunan Kristal Saray kaldırıldı. 1854 yılında Londra’nın güneyinde bulunan Sydenham bölgesindeki geniş araziye yeniden kurulan Kristal Saray, çeşitli sergi ve etkinliklere sahne olan bir mekan olarak uzun yıllar kullanılmaya devam etti.
1936 yılında çıkan bir yangında tümüyle yanarak ortadan kalktı. Öte yandan 1863 yılında Büyük Sergi’nin düzenlendiği Hyde Park‘ın hemen karşısına Büyük Sergi Anıtı (Memorial tothe Great Exhibition) yapılmıştır. Daha detaylı bilgi için Mustafa Kurt tarafından yazılan “İşletmecilik Tarihi Bağlamında İlk Dünya Fuarı” adlı yayını okuyabilirsiniz.
Kaynak
https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuisletme/issue/30531/330295
http://www.bl.uk/learning/images/victorian/crystalpalace/large102733.html
0 yorum